Άργησε να έρθει. Όσο περίμενε, το κοινό που είχε έρθει στην παρουσίαση του βιβλίου «Κι εγώ που είμαι σ’ αυτή την ιστορία;» του Εμίρ Κουστουρίτσα την πρώτη μέρα της 9ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου είχε την ευκαιρία να ακούει τις τοποθετήσεις των συγγραφέων Νίκου Παναγιωτόπουλου και Σώτης Τριανταφύλλου στο βιβλίο.
Ο Εμίρ ήρθε και οι κάμερες βρήκαν τη χαρά τους. Πολύς ο κόσμος, Έλληνες και Σέρβοι. Η Σερβία, εξάλλου, είναι η τιμώμενη χώρα της φετινής, 9ης διοργάνωσης. Βαρύς, έβγαζε το χαμόγελο με το σταγονόμετρο. Κακή η οργάνωση της εκδήλωσης, με τη συνεννόηση να είναι πολύ δύσκολη καθώς τα μικρόφωνα και τα μεγάφωνα δεν ήταν σε συνεργασία ούτε μεταξύ τους ούτε με τους μεταφραστές ούτε με τους συμμετέχοντες. Χαλάλι.
Το βαρύ του ύφος τονίζει την επιβλητική του παρουσία. Φαίνεται ειλικρινής. Και πως να μην είναι, όταν στην παρατήρηση ότι (στα νιάτα του) κοιμήθηκε βλέποντας το Άμαρκορντ του Φελίνι έσπευσε να διαλύσει τον μύθο ότι δεν τρελαινόταν με τον Φελίνι; «Α, δεν είναι έτσι. Απλώς, ήμουν ερωτευμένος, ζούσα στην Πράγα κι είχα πάει στο Σεράγεβο για να δω τη γυναίκα μου. Δεν την είδα όμως, γύρισα στην Πράγα και πήγα να δω το Άμαρκορντ. Κοιμήθηκα επειδή ήμουν πτώμα!»
Τόσο οι δυο συγγραφείς όσο κι ο ίδιος, στάθηκαν ιδιαίτερα στο ζήτημα της κριτικής που έχει δεχτεί ο Εμίρ Κουστουρίτσα. Από τον Αλαίν Φιλκενκρό, που έγραψε στην εφημερίδα Le Monde ότι το Underground ήταν μια εκδοχή σερβικής προπαγάνδας κι ότι το Φεστιβάλ Καννών τίμησε έναν χαμερπή και φανταχτερό εικονογράφο εγκληματικών στερεοτύπων. Βεβαίως, αναφέρθηκε κι ότι ο Φιλκενκρό δεν είδε την ταινία παρά έξι μήνες αργότερα, για να γράψει ότι απλώς επιβεβαίωσε την άποψή του. Από τον Ζίζεκ, για τον οποίο ο Κουστουρίτσα δεν παρέλειψε να θυμίσει ότι είναι Σλοβένος. Από μια μουσουλμάνα δημοσιογράφο που έγραψε γράμμα στην Unesco για να διαμαρτυρηθεί για την πόλη που κατασκεύασε ο Κουστουρίτσα, επειδή «δεν ήμουν αρχιτέκτονας κι ήμουν συνεργάτης του Κάρατζιτς και του Μλάντις». Απόρησε η Σώτη Τριανταφύλλου. «Μα καλά, ένας δημιουργός του δικού σου βεληνεκούς, ασχολείται τόσο πολύ με την κριτική;» Ο Κουστουρίτσα απόρησε ακόμη περισσότερο με την ερώτηση. «How can you do movies and think that you don’t depend on the public life?» («Πώς μπορείς να κάνεις ταινίας και να πιστεύεις ότι δεν εξαρτάσαι από τη δημόσια ζωή;») ρώτησε σχεδόν θυμωμένα.
Του πήρε 14 χρόνια για να γράψει το βιβλίο του. «Κάθε τρελός μπορεί να γράψει ένα βιβλίο σε 14 χρόνια» είπε αυτοσαρκαζόμενος. «Όμως δεν μπορεί ο καθένας να περάσει τόσες περιπέτειες όσες εγώ. Για να γράψεις καλό βιβλίο ή να κάνεις καλό φιλμ, πρέπει να προδώσεις την πραγματικότητα». Μας είπε ότι πρόδωσε τη δική του.
Η πραγματικότητα του Κουστουρίτσα είναι σήμερα η πόλη την οποία έφτιαξε και ζει. «Είναι μια πόλη στην οποία δεν εκλέγουν οι πολίτες το δήμαρχό τους αλλά ο δήμαρχος επιλέγει τους πολίτες της. Όχι, δεν πιστεύω στη δημοκρατία». Έσπευσε να διευκρινήσει ότι δεν μιλάει σοβαρά. «Κι η δημοκρατία δεν πιστεύει σε μένα. Όχι μόνο επειδή δηλητηρίασαν αυτόν που την εφηύρε αλλά κι επειδή αυτή δεν αρκεί για να αντιμετωπιστούν οι νέες παγκόσμιες αναταραχές».
Το βιβλίο του στο οποίο ο Εμίρ αφηγείται τη ζωή του σαν ένα μυθιστόρημα των Βαλκανίων, σταματά στο Underground, στο 1995. «Έχω δώσει μάχες. Το 1991 το περιοδικό Time έγραψε «None from nowhere won in Venice”(«Ο κανένας απ’ το πουθενά κέρδισε στη Βενετία»).
Έκανε χιούμορ με τη φήμη ότι ο ίδιος δεν παίζει μουσική στους No Smoking Band . «Είμαι ο μοναδικός άνθρωπος που έμαθε να παίζει κιθάρα στη σκηνή» είπε. «Μπάσο παίζεις» του θύμισε η Σώτη. Ε, μπάσο, κιθάρα, τα μπέρδεψε λίγο. («Γέλια», όπως θα έγραφε κάποιος γνωστός μας).
Έκανε λόγο για το τέλος του καπιταλισμού. Όχι επειδή το ήθελε, είχε διευκρινίσει νωρίτερα ότι δεν είναι ειδικός στην πολιτική. «This is the end, my friend!». Μίλησε για μια νέα αναγέννηση, όχι απαραίτητα με τη θετική του όρου έννοια όπως την έχουμε στο μυαλό μας. «Τώρα το χρήμα πρέπει να εξαφανιστεί». Δεν μπορούσε να μην απαντήσει για την Ελλάδα, εφόσον ρωτήθηκε: «Από τα 90’ς ερχόμουν στην Ελλάδα και τη Θεσσαλονίκη κι έπαιζα σε Μέγαρο που όμοιό του δεν έχει το Παρίσι. Έβλεπα αεροδρόμιο, χρήμα. Ας είμαστε ειλικρινείς: αγκαλιάσατε την Ευρώπη και το χρήμα της. Τώρα πρέπει να το δώσετε πίσω». Έκανε λόγο για «οικονομικό φασισμό. «Έχει μεγάλη σημασία τι συμβαίνει στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο. Υπάρχει ένας οικονομικός φασισμός. Ρωτώ τον δικηγόρο μου στο Παρίσι ποιο project να κάνουμε. “Όποιο θέλει η αγορά”, απαντά».
Ρωτήθηκε για τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, τον οποίο θάβει κανονικά στο βιβλίο. Παραθέτω όπως το γράφει, το περιστατικό που αφηγήθηκε κι ίδιος στην παρουσίαση. Ήταν σχετικά με τη βράβευσή του στις Κάννες, όταν ο Χρυσός Φοίνικας απονεμήθηκε στον Κουστουρίτσα και όχι στον Αγγελόπουλο, τον οποίο χαρακτηρίζει «μισάνθρωπο που προσπαθούσε να φαίνεται cool στις ταινίες του». Η κόρη του Κουστουρίτσα είχε πει στον πατέρα της να προσέχει μην του κλέψει ο Αγγελόπουλος τον Φοίνικα. «Κρατούσα σφιχτά το βραβείο μου στο χέρι, αλλά, σπρωγμένος από την προειδοποίηση της κόρης μου, έπιασα τον Έλληνα σκηνοθέτη από τον ώμο και τον τράβηξα παράμερα. Ταράχτηκε όταν του είπα απλά: “Τεό, σου δανείζω τον Φοίνικα αν θέλεις να κάνεις μια δυο στροφές γύρω από το Μέγαρο, με τον όρο, όμως, αμέσως μετά να μου επιστρέψεις το παιχνιδάκι μου”. Με κοίταξε με απροκάλυπτο μίσος, αλλά και στενοχώρια που δεν μπορούσε να μου σπάσει τη μύτη. Πράγμα που, στο κάτω κάτω ήταν τελείως κατανοητό». Dieu, και τι δε θα έδινα για να μπορούσα να το δω αυτό!
Μετά το τέλος της εκδήλωσης μείναμε αιχμάλωτοι στην Έκθεση. Η δυνατή βροχή μας εμπόδιζε να φύγουμε. Μάιο και Ιούνιο στη Θεσσαλονίκη, οι καταιγίδες είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο. Αναγκαστικά, είδα μέρος της τελετής έναρξης. Ήταν βγαλμένη από παλαιομοδίτικες πρακτικές με τις «αρχές του τόπου μας» στην πρώτη γραμμή. Βουλευτές των 48 ωρών, θρησκευτική και πολιτική ηγεσία σε αγαστή αρμονία. Με τοπικό παράγοντα να δηλώνει σε κλειστοφοβικό σαλονικιώτικο ρυθμό ότι «κάποιοι θέλουν να μας πάρουν την Έκθεση απ’ τη Θεσσαλονίκη αλλά εμείς στην Περιφέρεια έχουμε εξασφαλίσει χρηματοδότηση ως το 2015». Ξεκολλάτε μπαγιάτηδες Σαλονικιοί!
Έφυγα υπό βροχή. Και θυμήθηκα ότι ο Εμίρ Κουστουρίτσα σκηνοθέτησε και το Raining in Paradize του Manu Chao. Και κάνει κι ο ίδιος ένα σύντομο πέρασμα, στο 3.11’ του κλιπ.
Της Χριστίνας Ταχιάου
Πηγή: protagon.gr
